Mitar Subotić – SUBA, kompozitor, muzički producent, instrumentalista, slobodni umetnik (Novi Sad, 23. VI 1961, Sao Paolo 02. XI 1999). Otac Radomir Nenad Subotić, majka Ruža Subotić, rodjena Malagurski. Nasledivši od roditelja afinitet za bavljenje kulturom i umetnošću, uz Osnovnu školu “Djordje Natošević” paralelno je pohađao nižu i 1979. godine završio srednju Muzičku školu “Isidor Bajić” – odsek za harmoniku i klavir. Na Akademiji umetnosti u Novom Sadu apsolvirao je na odseku za kompoziciju i orkestraciju u klasi profesora Rudolfa Bručija, da bi se zatim u Elektronskom studiju Radio Beograda specijalizovao za elektronsko akustičku muziku pod rukovodstvom čuvenog saksofoniste Pola Pinjona, Engleza, koji je tada živeo i radio u Beogradu. Od najranijih dana svog bavljenja muzikom izučavao je džez i istraživao etno muziku Balkana i istočne Evrope. Kasnije se usredsredio na istraživanja afro – brazilskih ritmova i muzike starosedelaca Brazila, naročito Indijanaca.

Prve radove Mitra Subotića – Sube slušaoci Radio Novog Sada čuli su u “YU pop sceni” i tada jugoslovenski popularnoj emisiji” Novi vidici”, koju je vodio Dragan Gojković. Sve te kompozicije dostavljao je anonimno potpisujući ih pseudonimom Rex Ilusivii (pri čemu je Rex zadržalo uobičajeno značenje “kralj”, dok je Ilusivii dorađena verzija reci “elusivii”, koja znači “neuhvatljiv”, “onaj koji izmiče”).

Po zidovima zgrada u Novom Sadu još uvek se mogu pročitati stari grafiti: “Rex Ilusivii je lep!” i “Rex Ilusivii je pametan!” iz perioda 1982-1986, kada su jugoslovenske radio-stanice emitovale ovog autora sve dok “iluzivni (neuhvatljivi) kralj” sam nije upotpunio svoj artistički identitet – da se iza imena Rex Ilusivii krije Mitar Subotić – Suba. Zatim se predstavio na nastupima u Beogradu, Novom Sadu, Zagrebu, Ljubljani, Sarajevu i Subotici, kao kompozitor, aranžer i instrumentalista (klavijature).

Kompozicije nastale od 1982-86. deo su projekta “Promene” čiji naziv najbolje govori o Subinom istraživačkom duhu. Prve na top listama, rok kompozicije ovog autora pevale su najpoznatije zvezde tog vremena. U to vreme sarađivao je sa Zoranom Janjetovim – Janjom (“Jeti” i “No Time”), Igorom Popovićem, pevačem grupe Džakarta (“Ptice” i “Arabija”), Milanom Mladenovićem (“Sex Machine”), Marinom Perazić (“Plava jutra”), Massimom Savićem (“Facedance”) i Margitom Stefanović. Sa njima je snimio pesme koje su postale pravi radijski hitovi. Subinu kompoziciju “Zla kob”, ostvarenu pod uticajem pravoslavne duhovne muzike, beogradski voditelj Zoran Modli uvrstio je na album “Ventilator 202 – Demo top 10 – Vol.1” (PGP RTV 1983), a dve godine kasnije Vol.3 (PGP RTV 1985) objavljena je pesma “Arabija”.

Na koncertnom disku “Bez struje” (MTS Records), snimljenom januara 1994. godine na unplugged nastupu u beogradskom Sava centru, zabeležena je Subina kompozicija “Plava jutra” u izvodjenju glumice Ane Sofrenović. Svoj debi LP “Disillusioned” (“La Strada”) Suba je ostvario zahvaljujući angažovanju Vitomira Simurdića, muzičkog urednika Radio Novog Sada. Ploča je izašla 1987. godine povodom trideset godina emitovanja emisije “Randevu s muzikom” Radio Novog Sada. Na snimanju su učestvovali Milan Mladenović, Uroš Šećerov, Massimo Savić, Zoran Radomirović Švaba i pijanistkinja Branka Parlić. Muziku je radio Suba, a tekstove Milan Mladenović. Na ploči se nalazi tema “Thanx Mr. Rorschach – ambijenti na muziku Erika Satija”, posvećena radu ovog čuvenog francuskog kompozitora. U Satijeve klavirske kompozicije, u izvođenju Branke Parlić, Suba je inkorporirao sopstvene muzičke asocijacije.

Uporedo sa eksperimentisanjem raznim zvukovima i stvaranjem ambijentalne muzike, bavio se i komponovanjem muzike za performanse. Naročito je dobro saradjivao s novosadskom umetnicom Linom Busov, s kojom je gostovao u Veneciji i Parizu, dok je 1983. godine u Beogradu, u prepunom SKC-u, nastupio s Kostom Bunuševcem, Dr. Woo-om i Zoranom Janjetovim – Janjom.

Od 1984. godine Subin kreativni dijapazon vidno je proširen pisanjem autorske muzike za veći broj TV i neke od najboljih pozorišnih produkcija tog vremena u tadašnjoj Jugoslaviji i inostranstvu. Takođe, on od tada paralelno deluje kao producent na snimanju paradigmatično važnih albuma drugih muzičkih autora i grupa, piše svoje prve tekstove, dobija prve zapaženije nagrade i međunarodna priznanja, o čemu najbolje svedoči sledeći hronološki niz:
– Good morning mr. Orwel, autorski projekat;
– Mišo – muzika za TV film reditelja Jana Makana (1984, TV Novi Sad);
– La Strada, Heroina, produkcije LP (1984);
– Čuvari vremena I, muzika za TV seriju (TV Novi Sad, 1984, 13×30 minuta),
– Shlebnikoff, muzika za performans Line Busov, Beograd, Rijeka, Milano, Pariz;
– Plavo kao šareno, muzika za TV seriju (TV Novi Sad, 1985),
– Jelka kod Ivanovih, zvučno oblikovanje pozorišne predstave (nagrada za eksperiment na festivalu malih estradnih scena u Sarajevu) – režija Haris Pašović, Teatar “Promena”, 1985, Novi Sad;
– Jesen Đuke Dražetića, Aleksandra Tišme, TV film, režija Jan Makan (1985, TV Novi Sad);
– Bolero, produkacija LP grupe “Haustor”, Zagreb;
– Greta Farenheit, kolumna u časopisu “Stav”, trideset brojeva;
– Put oko cveta, muzika za TV seriju (TV Novi Sad, 1986),
– Čuvari vremena, muzika za TV seriju. (TV Novi Sad, 1986),
– Quiz, muzika i šumovi za TV seriju. (TV Novi Sad, 1986);
– Mara – Sad, Petera Vajsa, muzika za pozorišnu predstavu, reditelj Haris Pašović, Teatar “Promena”, Novi Sad, 1986;
– Coup de Grace, autorski projekat;
– California, produkcija džez LP, 1986;
– Neron, produkcija LP, 1986;
– In the Mooncage, autorski projekat, Nagrada Medjunarodnog fonda za unapredjenje kulture, UNESKO, Pariz, 1987;
– “Thanx mr. Rorschach”, deset ambijenata na muziku Erika Satija;
– Birds, dvanaest časova audio instalacije u gradu Novom Sadu, 1987;
– Equus, Petera Vajsa, muzika za pozorišnu predstavu, reditelj Tibor Vajda, Ujvideki szinhaz, Novi Sad, 1987;
– Disillusioned, autorski projekat (izabrane pop pesme, 1987);
– Čuvari hrama I i II, muzika za sedmodnevni performans, reditelj Ištvan Lalić, Narodno pozorište Subotica, 1988;
– Honeywell bull, muzika za reklamu, 1988;
– Zoil, muzika za reklamu, 1988;
– Novi Sad 90, muzika za film o gradu N. Sadu, domaćinu 29. šahovske olimpijade, 1988;
– Sedam spratova, Dina Bucatija, muzika za TV film, režija Jan Makan, TV Novi Sad, 1988;
– Big bang, saradnja na projektu klarinetiste Tonija Skota (USA), 1988;
– Igra bojama, produkcija LP ploče grupe “Oktobar 1864” (sa Teodorom Janijem);
– Samo par godina za nas, produkcija LP ploče grupe “Ekatarina Velika”, 1988;
– Zamak Plavobradog, muzika za koreodramu, koreografija i režija Nada Kokotović, Narodno pozorište Subotica, 1989;
– U potrazi za izgubljenim vremenom, Marsela Prusta, muzika za balet, koreograf Nada Kokotović, SNP, Novi Sad, 1989;
– Kis magyar pornografia, Petera Esterhazija, muzika za koreodramu, koreograf Nada Kokotović, Narodno pozorište Subotica, 1989;
– Angels breath, projekat, koncerti: Pariz, Ulm, Novi Sad, Subotica, Beograd, 1989;
– Up in the hunting dogs, kompozicija Viktora Ekimovskog (SSSR) za tri flaute i traku;
– Nojeva barka, muzika za koreodramu, koreograf Nada Kokotović, Narodno pozorište Subotica, 1990;
– Shma, muzika za balet, koreograf Suki Džon, SNP, Novi Sad, 1990;
– Slavuj i ruža, Oskara Vajlda, muzika za pozorišnu predstavu, reditelj Ištvan Lalić, Pozorište mladih, Novi Sad, 1990;
– Osvald de Andrade, muzika za koreodramu, reditelj Lala Deheinzelin, Teatro Sergio Cardoso, Sao Paulo, Brazil, 1990;
– Birds II – audio instalacija, Bauru (Brasil), Comissioned by Secretaria do cultura do estado Sao Paulo, 1990;
– Memoria mundi, workshop o muzici Indiosa i afrobrazilskim ritmovima, koautor Joao Parahyba, Sao Paulo, Brasil, 1990;
– Nina Maika, produkcija i klavijature ploče Edson Natale, Izvodjači: Toninho Horta, Andrea Geraisate, Joao Parahyba, Sao Paulo, Brasil, 1990;
– Radio cultura, emisija posvećena Subotićevoj autorskoj muzici, Sao Paulo, Brasil, 1990;
– Pour memoire, muzika za film, reditelj Samy Coubeche, Stranger production, Paris-New York, 1991;
– Hope, muzika za plesni komad, koreograf Ljiljana Zagorac, Zagreb, 1991, praizvedba na Medjunarodnom festivalu koreodrame “Emergency exit”, Subotica;
– Oktobar 1864, produkcija radio prenosa i live ploče, 1991;
– Angels breath, televizijska prezentacija novog projekta, 45 minuta, TV Novi Sad, 1991;
– Frida Khalo, muzika za koreodramu, koreograf Nada Kokotović, Narodno pozorište Subotica, 1991;
– Bonita lampiao, koreodrama, režija Renata Mello, 1994 – nagrada kritike APCA (Asocijacija kritičara umetnosti Sao Paola) za najbolju pozorišnu muziku godine;
– Interpi-Dex, koreodrama pozorišne grupe Interpida Trupe, 1995;
– Espera, Noh teatar, režija Alice K, 1998.

Sredinom osamdesetih godina Suba se preselio u Pariz i tamo je živeo od l985. do l990, kada se stalno nastanjuje u Sao Paolu, mada je tokom tog perioda radio i u Novom Sadu, Beogradu i drugim gradovima Jugoslavije. U Parizu je radio mnogo projekata za pozorište, balet, film i televiziju, komponovao muziku za brojne modne revije i nastavio da sledi svoje interesovanje za elektronsko – akustičku muziku na IRCAM institutu. Godine 1990. na poziv kulturnog atašea vlade Brazila, odlazi u tu interesantnu zemlju, koja mu postaje vrlo bliska i u kojoj se afirmisao kao izuzetan muzičar, kompozitor i producent. U Rio de Ženeiru, a naročito kasnije u Sao Paolu, brzo se uklopio u muzički život – radio je muziku za pozorište, modne revije, reklame, ali i kao studijski muzičar i producent. U proleće 1994. godine Milan Mladenović i brazilski muzičari: perkusionista Joao Parahyba, gitarista Fabio Folfeti, pevačice Mariza i Madalena i on snimili su CD “Angels Breath” na kome se pored alternativnog zvuka, prepliću brazilski i balkanski folklorni motivi. Materijal su radili puna tri meseca, sklapajući zanimljive teme “Crv”, “Assassino”, “Praia do ventu eternu”.

Od 1994. do 1997. godine Suba je u Brazilu uradio muziku za preko trideset modnih revija. Kao producent i aranžer potpisao je ploče za čitav niz muzičara: Joao Parahyba “Kizumba”, Taciana “Janela dos Sonhos”, Hermeto Pascoal, Andre Geraisatte and JP”, Edgard Scandurra “Benzina”, Arnaldo Antunes “Silancio”, Ale Muniz “Idem”, Marina Lima “Pierott do Brasil”, Mestre Ambrosio “Fua na Casa de Cabral”, Edson Cordeiro “Clubbing”. Remiksovao je ploče “Afralanka” dugogodišnjeg bubnjara grupe The Grateful Dead Mikija Harta, kao i sastava War “Cisco Kid”, 1998; Njegovi snimci su zastupljeni na brazilskim kompilacijama: “World compilation/Project X”, 1996; “Electronic Mix Brasil”, 1997; “Freezone #5: Abraco”, 1998; “Baile Perfumado: In Memoriam”, 1998; “Braztronix: Pupila Delatada i Serea”, 1998; “The Best of Brasil: Voce Gosta”, 1998; “Brasil 2000”, 1999; i “Continuous Mix” (Jungle Sky Records, 1999).

Godine 1999. godine Suba je objavio CD “Sao Paulo Confessions” (Ispovesti iz Sao Paola).. Taj materijal je u Evropi objavila izdavačka kuća Crammed Discs, u USA Islandlife, u Japanu Sony, a u Brazilu Trama music. Na disku su pevale Cibelle, Katia B. i Taciana, a svirali su džez gitarista Andre Gerraisatti, perkusionista Joao Parahyba i članovi grupe Mestre Ambrosio. Deo materijala sa ploče remiksovao je Fil Ašer i te verzije su objavljenje na vinilnom izdanju. Za taj CD Suba je dobio izuzetno dobre kritike u svetskoj muzičkoj štampi i vrlo povoljne recenzije u “Timesu”, “Chaseru”, oktobra 1999).

Mitar Subotić je poginuo, nesrećnim slučajem, u požaru u svom stanu, u Sao Paolu, 2. novembra 1999. godine, upravo kada se spremao za evropsku promotivnu turneju (Pariz, Brisel, London, Novi Sad) povodom izlaska svog albuma „Sao Paulo Confessions“. U tom trenutku, gotovo je završio i svoj novi album s Bebel Gilberto “Tanto tempo”, koji je takođe, kasnije postigao svetsku slavu, zahvaljujući njegovom izuzetnom producentskom radu, te ga je čuvena brazilska prevačica njemu i posvetila. U nastojanju da prikupe i objave njegovu muzičku zaostavštinu, Subini prijatelji – muzičari i umetnici iz celog sveta (Sao Paola, Rija, Njujorka, Brisela, Velike Britanije i Srbije), zajedno s vodećim ljudima iz Crammeda – Marc Hollander, Hanna Gorjaczkowska, Beco Dranoff – izdali su novi CD pod nazivom “Suba Tributo”, svojevrsni omaž ovom izuzetnom muzičaru koji je prerano otišao od nas.

Tokom 2000. godine poštovaoci Subine muzike i njegovi prijatelji osnovali su u Sao Paolu Institut SUBA pod pokroviteljstvom British Councila (direktor Edson Natale), čiji je zadatak čuvanje i negovanje kulturnih tradicija Brazila i afirmacija njegovih umetničkih osobenosti u celom svetu. U izdanju tog Instituta izašao je i njegov CD „Sao Paulo Confessions“ kao specijalno brazilsko izdanje. Pod nazivom Kraljevstvo iluzije – Austrijanac Josef Gaffl organizovao je seriju kulturnih manifestacija i muzičkih radionica posvećenih Subi. Počeo ga je pod pokroviteljstvom Kulturnog centra austrijske ambasade u Beogradu (premijerno 2. 11. 2003.), a kasnije nastavio u saradnji s Kulturnim centrom grada Novog Sada, Cross Radiom – Beograd, Radiom 021, Klubom Akademije Beograd, Radiom B92… Balet Rex Ilusivii in Vitro – Suba u nama. Vizualizacija kompozitorskog i producentskog stvaralaštva Mitra Subotića Sube iz koreografskog ugla Aleksandre Ketig realizovana je 2004. godine u koprodukciji Pozorišta mladih u Novom Sadu i Ateliera Gucunski, uz pokroviteljstvo Izvršnog odbora grada Novog Sada. 

Bibliografija.

– Enciklopedija Novog Sada – Dušan Popov;
– Yu rock enciklopedija – Petra Janjatovića;
– Leksikon – Ko je ko u Srbiji 1991;
– časopis Brazzil – mart 2000;
– Suba, rad avangardnog stvaraoca – Brus Gilman – muz. Kritičar;
– intervjui iz “Dnevnika” Vladimira Kopicla, Nade Savković i Nataše Pejčić, “Vidika”, razne štampe iz Brazila i celog sveta;
– “NS rokopedija” Bogice Mijatovića;
– tekstovi Slobodana Misailovića za časopis Music Magazin;
– Ventilator 202 – Demo top 10 – Vol. 1“ (LP, kompilacija, PGP RTB, 1983);
– Ventilator 202 – Demo top 10 – Vol. 3“ (LP, kompilacija, PGP RTB, 1983);
– Disillusioned“ (LP, M produkcija RTV Novi Sad, 1987);
– „In The Mooncage“ (CD, brazilska diskografska kuća, 1992)
– “The Dreambird” (Mitar Subotić, Goran Vejvoda, CD, Comep, 1992);
– „Angel s Breath“ (CD, Imago, 1994);
– „Sao Paulo Conffesions“ (CD, Crammed Discs, 1999);
– „Tanto Tempo“ (CD Ziriguiboom/Crammed Discs);

– WEB sajt Ateljea Gucunski www.atelier-gucunski.com/DG/Suba/Music.htm ,
– suba.isallineed.net/news.htm.
– Internacionalni Press Book – SUBA SAO PAULO CONFESSIONS u izdanju Crammed – www.crammed.be (Marc Hollander i Hanna Gorjaczkowska, Beco Dranoff);
– Sedmi kongres svetske federacije humanista – Budimpešta, 2000,
– Vladica Rakić: Humanizam u kulturnim vezama Jugoslavije i Brazila kroz radove Radomira i Mitra Subotića; „Kibicfenster“, oktobar 1999;
– Cross Radio, B-92 i Radio 021 – specijalna emisija posvećena Subi, april 2002,
– Josef Gaffl….

Subina muzika postaje ponovo interesantna za mnoge izdavače u inostranstvu, a u novije vreme i u Srbiji i regionu, te se pojavljuje u raznim izdanjima kao vinil, a i kao CD:
 Rex Ilusivii – In The Moon Cage – Offen Music, 2015 (2×12“ vinyl, digital)
 Rex Ilusivii – Koncert SNP 1983 – Offen Music, 2016 (vinyl, digital)
 Suba – Wayang – Offen Music, 2018 (2×12“ vinyl, digital)
 Rex Ilusivii – Selected Works – Versatile, 2018 (2×12“ vinyl, digital)
 Rex Ilusivii – Fool For Love – R=A, 2019 (12“ vinyl)
 Reizdanje kultnog albuma Milan Mladenović/Mitar Subotić Suba – Angel’s Breath, 2020. (vinyl, CD)
 Mitar Subotić, Goran Vejvoda – The Dreambird – Lugar Alto 2022 (2×12“ vinyl, digital)
 Rex, Vejvoda, Milan – Untitled – Versatile, 2022 (7“ vinyl)
 Brazilsko CD izdanje „Dreambird“ je jedini zvučni zapis Subinog muzičkog projekta koji je pripremio zajedno sa Goranom Vejvodom u Parizu 1987. godine, a kasnije realizovao kao zvučne instalacije u Novom Sadu i u raznim gradovima sveta. Izveo ga je i u Brazilu i tako je nastao taj CD. Ime brazilske etikete je Comep. 1992.

1984

PETER WEISS
‘M A R A T / S A D E’
Music For Theatre
Director – Haris Pasovic For Theatre ‘Promena’ AUNS
Composer & Music Producer – Mitar Subotic (Rex Ilusivii)
Premiere At BITEF Festival – Belgrade 1984

1986

‘H L E B N J I K O V’
(CHLEBNIKOFF)
Music For Performance
Composer & Producer – Mitar Subotic (Rex Ilusivii)
Choreographer – Lina Busov
Belgrade, Rijeka – Yugoslavia
Milan – Italia, Paris – France
1986

1988

PETER ESTERHAZI
‘M A L A M A D J A R S K A
P O R N O G R A F I J A’
(Kis Magyar Pornografia)
Choredrama
Director & Choreographer – Nada Kokotovic
Composer & Music Producer – Mitar Subotic
Recorded At ‘Music Atelier Of Subotica’
Premiere At National Theatre Of Subotica 30. December 1988.

1990

‘N O J E V A B A R K A’
‘Noah’s Ark’
Choreodrama
Director & Choreographer – Nada Kokotovic
Composer – Mitar Subotic
Costume Designer – Bjanka Adzic Ursulov
Set Designer – Bojana Ristic
Recorded At ‘Music Atelier Of Subotica’
Subotica 29. Nov. – 29. Dec. 1990.
Premijera koreodrame ‘Suboticko Pozortiste’ 29. December 1990.

SUBA:

POZORISTE

FILM

GALERIJE